Louis Zantema
24 April 2020
Louis is GZ-Psycholoog met een grote passie voor gaming. Een speltraining die therapie biedt is het meest waardevolle wat je dan kunt ontwikkelen: juist voor pijnklachten, die zich op het interessante snijvlak van lichaam en geest bevinden. Zijn streven is zichzelf als therapeut overbodig te maken.
Onze hersenen zitten bijzonder in elkaar. Het bestaat uit drie verschillende delen, die elk andere taken hebben. Door te leren hoe de verschillende delen van je hersenen werken, begrijp je beter waarom sommige oefeningen kunnen helpen grip te krijgen op jouw pijn.
De drie hersendelen
Het eerste deel van de hersenen wordt ook wel het ‘reptielenbrein’ genoemd. Het zit helemaal onderin de hersenen, richting de nek. Dit deel van de hersenen zorgt er vooral voor dat we ‘in leven blijven’ doordat het automatisch allerlei basis zaken in ons lichaam regelt. Hier wordt bijvoorbeeld de ademhaling geregeld. We noemen dit het reptielenbrein, omdat dit deel van ons hersenen erg veel overeenkomsten heeft met het brein van reptielen!
Het middelste deel van de hersenen wordt ook wel het ‘zoogdierenbrein’ of ‘emotionele brein’ genoemd. Dit ligt in het midden van de hersenen, boven het reptielenbrein. Andere zoogdieren hebben dit deel van de hersenen ook. Ook hier wordt automatisch allemaal informatie verwerkt en wordt vooral bepaald welke ‘emotionele reactie’ er volgt. In dit deel van het brein wordt voor een groot deel bepaald of de (gevaar)prikkels die vanuit het lichaam komen worden omgezet in het gevoel van pijn. Later meer hierover.
Het laatste deel, de bekende ‘kronkels’ van ons hersenen, wordt wel het ‘mensenbrein’, of soms het ‘cognitieve brein’ genoemd. Dit deel is bij mensen het meest ontwikkeld. Het zorgt ervoor dat we afwegingen kunnen maken, bewust zijn van wat we doen en bijvoorbeeld over de toekomst kunnen nadenken. Ook dit deel van het brein is belangrijk bij het ontstaan van pijn, alle ideeën en zorgen over pijn, en hoe we onze aandacht richten, beïnvloedt het gevoel van pijn. Veel strategieën op deze blog hebben te maken met dit deel van de hersenen.
De rol van het emotionele brein
Nu wil ik iets uitgebreider stilstaan bij het ‘emotionele brein’. We zeggen wel eens dat hier het ‘alarmcentrum’ van de pijn zit. Hier wordt besloten of de alarmbellen van pijn gaan rinkelen. Het zou dus mooi zijn wanneer je dit deel van de hersenen even snel anders kan instellen.
Dat ‘snelle instellen’ gaat helaas niet lukken. Een nadeel van dit deel van de hersenen is dat je het niet zomaar verandert. Het emotionele brein doet zijn werk namelijk buiten jouw bewustzijn om. Om een voorbeeld te geven: je kunt niet besluiten of iets je verdrietig maakt of niet - het gebeurt gewoon.
Train je brein!
Toch is het mogelijk dit deel van de hersenen te trainen. Het interessante van het emotionele brein is namelijk dat het niet goed ‘snapt’ wat echt is - en wat niet.
Een voorbeeld: Wanneer je een enge film kijkt, weet je dat je een film kijkt. Toch voel je van alles tijdens de film, waaronder spanning en misschien wel angst. Je ‘emotionele brein’ snapt niet dat het niet echt is en maakt toch stoffen aan die dit gevoel geven!
Dit kun je ook andersom toepassen. Het emotionele brein roept bij pijn steeds ‘GEVAAR!’. Je wil je brein dus zoveel mogelijk trainen om deze gevaarboodschap af te remmen. Dit kan door bijvoorbeeld:
- Regelmatig ontspanningsoefeningen te doen
- Mindfulness vaardigheden te trainen
- Gebruik maken van muziek om je brein positief te beïnvloeden
- Visualisatie oefeningen doen (waarbij je je voorstelt dat je jouw pijn bewerkt)
- Virtual Reality gebruiken om je emotionele brein te ‘foppen’
Genoeg opties dus! En bedenk je dat de aanhouder wint - je emotionele brein laat zich niet zomaar overtuigen…