Ga eens voor jezelf na. Je bent bezig met je favoriete sport, en gaat er helemaal in op. Ineens stoot je je knie. Je merkt het nauwelijks, want je moet en zult verder gaan. En je gaat ook verder, maakt af waar je aan begonnen was en haalt een goed resultaat. Na de tijd merk je nauwelijks nog dat je je knie gestoten had. 

Stel je nu de volgende situatie voor. Je bent thuis en hebt niet zoveel te doen. Je wil iets uit de koelkast halen, en onderweg stoot je je knie. Je vervloekt de tafel waar je je aan stootte en merkt dat je flink last hebt. Je gaat maar even met een gestrekt been op de bank zitten te balen. 

Hoeveel pijn heb je?

Als we er nou eens van uit gaan dat in beide gevallen de knie even hard bezeerd was, kun je je voorstellen dat het gevoel van pijn beide keren best wel verschilt. Als een interviewer in beide gevallen kort na het bezeren de vraag gesteld had ‘Hoeveel pijn ervaar je nu op een schaal van 0 tot 10?’, had het er waarschijnlijk zo uitgezien:

Situatie 1: ‘Ja sorry, daar heb ik nu geen tijd voor, het valt wel mee. Huh… een 2, of zo’

Situatie 2: ‘Pffff, au au au. Ja ik stootte mijn knie wel flink. Wacht, ik moet even bijkomen. Dit is wel een 8!’

Het is een mooi voorbeeld van de ‘subjectiviteit’ van pijn. Wat betekent, dat de hoeveelheid pijn slechts voor een deel af hangt van de mate waarin iemand schade aan zijn lichaam oploopt. 

Je zou zelfs kunnen stellen dat de schade die het lichaam op loopt, niet eens voor het grootste deel bepaalt hoeveel pijn de hersenen aanmaken! 

Wat maakt het verschil?

Inmiddels weten we van heel veel andere zaken dat deze de beleving van pijn veel meer beïnvloeden dan de daadwerkelijke ‘prikkels’ die door je zenuwstelsel reizen. 

Aandacht: Hoe meer aandacht voor het gevaar, hoe meer ruimte de hersenen hebben om pijn aan te maken. Net als in het voorbeeld hierboven: als de aandacht ergens anders is, voelt iemand al snel minder pijn. Als je pijn hebt, helpt het dus enorm om de aandacht actief ergens anders op te richten!

Hoe je je voelt: Stress en andere negatieve gevoelens zorgen ervoor dat je pijnsysteem sneller gevaar waarneemt en meer pijn aanmaakt. Ook kan spanning ervoor zorgen dat je je spieren onbewust (te)veel aanspant, wat pijnklachten kan vergroten. Het helpt dan ook vooral op positieve of ontspannen activiteiten te ondernemen.

Wat er in je omgaat: Overtuigingen over pijn spelen een belangrijke rol in de hoeveelheid ervaren pijn. Alle gedachten die ‘GEVAAR’ bevestigen, vergroten de kans dat je hersenen meer pijn gaan aanmaken. Vooral denken aan de negatieve gevolgen levert veel nadelen op. Ook omdat het voor negatieve gevoelens zorgt. Lezen over pijn en hoe pijn echt werkt is een bewezen effectieve manier in het positief beïnvloeden van gedachten over pijn! 

Wat je doet: Tot slot maakt ‘wat je doet als je pijn hebt’ nog wel het meest uit. Zeker als het lukt om je gedrag zo te veranderen dat je aandacht niet meer bij de pijn is, jij plezier hebt en geen ruimte hebt om bij negatieve gedachten stil te staan. Vaak werkt het het best om als het even tegen zit je bezig te houden met een hobby, of als het lukt zelfs een lichamelijke of sociale activiteit die jou plezier geeft.

Zelfde situatie, andere pijnbeleving

Dezelfde prikkels kunnen dus, afhankelijk van hoe jij hier mee om gaat, tot hele andere pijn ervaringen leiden. Dat verklaart ook waarom mensen met dezelfde lichamelijke problemen, nooit dezelfde pijn rapporteren. Sterker nog, het is nog nooit een onderzoeker gelukt om de samenhang tussen bepaalde lichamelijke problemen en pijn aan te tonen! 

Het mooie is, hier ligt enorm veel ruimte om je eigen situatie te verbeteren. Iedereen kan vooruitgang boeken met zijn of haar pijnklachten, welke oorzaak of diagnose er ook aan ten grondslag ligt. Omdat we allemaal zelf invloed kunnen hebben op ons aandacht, gedrag, gevoelens en gedachten.